armas.

(a loanword from Spanish)

Headword: 
armas.
Principal English Translation: 

weapon(s); often in the plural, as a coat of arms, shield, heraldry (see attestations)

Attestations from sources in English: 

ce español, tepoztlahuiztica cotatica moyaochichiuhtia motenehua armado, yc yah. quihuicac quitquitia yn vamderra moteneuh Quiyon çan huel tetepitzin ytech icuiliuhtia yn iarmastzin Rey. yehuatl yn castillo yhuan leon. = a Spaniard, outfitted for war with a metal device, a coat of mail, called a man in armor; as he went he took and carried a banner called an ensign, very small, on which was painted the king's coat of arms, a castle and a lion, his royal device. (central Mexico, 1612)
Annals of His Time: Don Domingo de San Antón Muñón Chimalpahin Quauhtlehuanitzin, James Lockhart, Susan Schroeder, and Doris Namala, eds. and transl. (Stanford: Stanford University Press, 2006), 208–209.

auh yhuan oc no ce tlacatl oncan yntlah ycatia tlanepãtla, no luto yn quihuillantia quitquitia yehuatl ce quauhpitzactli hueyac yn icuac tlanepanolli tlacruztlalili oncan ytech pilcatiah çouhtia ce tliltic tepitzin camixatzintli, ytech icuiliuhtia yn itlacamecayotlahuiztzin yn iarmastzin omoteneuhtzino miccatzintli arçobisco visurrey. = And another person who went standing among them, in the middle, also carried and dragged a sign of mourning, which was a long narrow pole crossed toward one end to make a cross; from it went hanging and was displayed a little black shirt on which were painted the insignia of the said deceased archbishop and viceroy's lineage, his coat of arms. (central Mexico, 1612)
Annals of His Time: Don Domingo de San Antón Muñón Chimalpahin Quauhtlehuanitzin, James Lockhart, Susan Schroeder, and Doris Namala, eds. and transl. (Stanford: Stanford University Press, 2006), 208–209.

ome vamderra ahnoço esdantarde real ytech icuiliuhtia yn itlahtocatlahuiztzin yn iarmastzin Rey ynin ca tafetan tliltic netloc mantia yyomexti = Two banners or royal standards went following them, on which were painted the royal insignia, the arms of the king; they were of black taffeta; the two of them went side by side. (central Mexico, 1612)
Annals of His Time: Don Domingo de San Antón Muñón Chimalpahin Quauhtlehuanitzin, James Lockhart, Susan Schroeder, and Doris Namala, eds. and transl. (Stanford: Stanford University Press, 2006), 208–209.

yn ohuasiCo oquitotihuitz quilmach visitador ynic quibisitaroz yn nechichiuhtli yn quitocayotia yn caxtilteca armas = there arrived one who came saying he was supposedly an inspector who had come to inspect the equipment that the Spaniards call arms
Here in This Year: Seventeenth-Century Nahuatl Annals of the Tlaxcala-Puebla Valley, ed. and transl. Camilla Townsend, with an essay by James Lockhart (Stanford: Stanford University Press, 2010), 126–127.

yn imixpa mataque ome marseros yca armas (Zapata y Mendoza 1995: 364). =Two mace holders equipped with arms went ahead of them. [annals (AJB, AP, ZM), will (TT 10) oral account (2016-X4); time range: 1564–1710, 2016]
Loans in Colonial and Modern Nahuatl, eds. Agnieszka Brylak, Julia Madajczak, Justyna Olko, and John Sullivan, Trends in Linguistics Documentation 35 (Berlin: De Gruyter, 2020), 86.

Ypan xihuitl 1535 yhquac neci ytech yn privilegio armas omacoc ynin ciudad Tlaxcalan (Zapata y Mendoza 1995: 142). =In the year 1535 was when it appeared in the privilege that the coat of arms was given to this city of Tlaxcallan [annals (AHT, AJB, ZM); time range: 1564–1666]
Loans in Colonial and Modern Nahuatl, eds. Agnieszka Brylak, Julia Madajczak, Justyna Olko, and John Sullivan, Trends in Linguistics Documentation 35 (Berlin: De Gruyter, 2020), 86.

Attestations from sources in Spanish: 

3 mes de mayo yquac mahuiltique caxtilteca noya hualaque 4 paderas mochi arcaboz mahuiltin ypan Santa Chros yhuan quiteocuitlayotique armas ycalteco alcalde mayor quimahuiztilique. = 3 de mayo jugaron 4 banderas los castellanos que vinieron de todas partes; jugaron todos con arcabús el día de la Santa Cruz. Y en oro pusieron las armas, a las puertas de la casa del alcalde mayor, para honrarlo. (Tlaxcala, 1662–1692)
Juan Buenaventura Zapata y Mendoza, Historia cronológica de la Noble Ciudad de Tlaxcala, transcripción paleográfica, traducción, presentación y notas por Luis Reyes García y Andrea Martínez Baracs (Tlaxcala y México: Universidad Autónoma de Tlaxcala, Secretaría de Extensión Universitaria y Difusión Cultural, y Centro de Investigaciones y Estudios Superiores en Antropología Social, 1995), 248–249.

Ypan xihuitl 1535 yhquac neci ytech yn privilegio armas omacoc ynin ciudad Tlaxcalan = Así aparece en el Privilegio: le fue dado [escudo de] armas a esta ciudad de Tlaxcala en el año de 1535. (Tlaxcala, 1662–1692)
Juan Buenaventura Zapata y Mendoza, Historia cronológica de la Noble Ciudad de Tlaxcala, transcripción paleográfica, traducción, presentación y notas por Luis Reyes García y Andrea Martínez Baracs (Tlaxcala y México: Universidad Autónoma de Tlaxcala, Secretaría de Extensión Universitaria y Difusión Cultural, y Centro de Investigaciones y Estudios Superiores en Antropología Social, 1995), 142–143.

nican tictlalia un to armas itlauz = aquí ponemos nuestras armas, las insignias (Mapa de Santa Bárbara Tamazolco)
Luis Reyes García, La escritura pictográfica en Tlaxcala: Dos mil años de experiencia mesoamericana (Tlaxcala, Tlax., Mexico: Universidad Autónoma de Tlaxcala, Secretaría de Extensión Universitaria y Difusión Cultural, Centro de Investigaciones y Estudios Superiores en Antropología Social, 1993), 2225.

yhuan emp[er]ador yarmas Luis Reyes García, ¿Como te confundes? ¿Acaso no somos conquistados? Anales de Juan Bautista (Mexico: Centro de Investigaciones y Estudios Superiores en Antropología Social, Biblioteca Lorenzo Boturini Insigne y Nacional Basílica de Guadalupe, 2001), 146–147.

Martes yc castolloce mani metztli julio de 1566 años yquac anoque in marques don M[art]in Cortes, don Luis Cortes, don Luis de Castilla, Bernardi[n]o de Puganegra, Alonso Davilla, Gilli Gonçaliz Davilla auh ynic anoque[ue] yaoiotl quitohuaya auh corte q'[ui]tlatlalique auh yn iquac ohanoque nima[n] moteten escopeta in tecpan ythualco callitic yhua[n] yaotlapixque españoles moyaochichiuhque moch armas commaquique // auh nohuiyan q'[ui]nçacato yn alcalde mayoresme yn altepetl ypan tlapiaya juramento q'[ui]nchihuilique yn aço quimati yhua[n] nohuiyan q'[ui]nçacato yn españolesme in Çacatla[n] in Michvaca[n] in Pa[n]co in Huaxyacac yn aço q'[ui]mati yhua[n] clerigome yn anoque auh in arçob[is]po no yaopialoya yvan in tlatoque oydoresme moch pialoya // auh aocac huel o[n]calaquiya tecpan yhua[n] aoc [Tachado: ac moteilhuia] mo neteylhuiloya yc motzauhc yn Audi[enci]a Real. = Martes a 16 días del mes de julio de 1566 años, entonces fueron tomados presos el marqués don Martín Cortés, don Luis Cortés, don Luis de Castilla, Bernardino de Bocanegra, Alonso Dávila y Gil Dávila, fueron presos porque hablaban de guerra, fueron puestos en la Corte. Y cuando fueron tomados presos luego se reunieron escopetas en el palacio [tecpan], en el patio central del edificio, y se prepararon guardias militares de españoles, todos se armaron. Y fueron a traer a pueblos. Les tomaron juramento sobre si tal vez sabían algo. Y fueron a traer a los españoles de Zacatlan, Michoacan, Pánuco y Huaxyacac por si sabían algo, además tomaron presos a los clérigos. Y el arzobispo también era vigilado militarmente, junto con los señores [tlatoque] oidores, todos eran vigilados. Y nadie podía entrar al palacio y nadie ponía demandas ya que se cerró la Audiencia Real. (ca. 1582, México)
Luis Reyes García, ¿Como te confundes? ¿Acaso no somos conquistados? Anales de Juan Bautista (Mexico: Centro de Investigaciones y Estudios Superiores en Antropología Social, Biblioteca Lorenzo Boturini Insigne y Nacional Basílica de Guadalupe, 2001), 148–149.